Gdzie naprawdę zaczyna się zrównoważony rozwój w organizacjach?
W panelu eksperckim, prowadzonym przez pomysłodawczynię i autorkę badania Igę Pazio, udział wzięli: prof. Bolesław Rok (Akademia Leona Koźmińskiego), Karolina Adamska-Woźniak (Forum Odpowiedzialnego Biznesu) oraz Karolina Orfali (Wellbee).
Od deklaracji do działania
Tegoroczne wyniki badania potwierdzają, że rośnie liczba firm planujących rozpoczęcie działań zrównoważonych, ta grupa bowiem powiększyła się ponad dwukrotnie względem poprzedniego roku. Jak zauważył prof. Bolesław Rok, to sygnał zmiany świadomości: polski biznes coraz rzadziej mówi „to nas nie dotyczy”, a coraz częściej: „chcemy spróbować”.
Karolina Orfali zauważyła, że ESG nie jest czymś, co przychodzi z zewnątrz, polityki i strategie nie tworzą się same. Tworzą je ludzie w organizacjach, którzy decydują, że warto działać. „Nie czekajmy, aż ktoś przyjdzie z gotową polityką. To my jesteśmy biznesem” – podkreśliła.
ESG bez właściciela
Jednym z powtarzanych wniosków w trakcie panelu był brak wyraźnego „gospodarza”, czy właściciela działań ESG w organizacjach. Jak wskazała Karolina Adamska-Woźniak, wiele firm nie potrafi odpowiedzieć, kto faktycznie zajmuje się zrównoważonym rozwojem. Często temat ten krąży pomiędzy HR, marketingiem, finansami czy działem prawnym, przez co brakuje odpowiedzialności i spójności. Zwróciła też uwagę, że ESG nie wymaga wielkich budżetów ani skomplikowanych procedur. Zaczyna się od małych kroków, a dokładniej decyzji, które można podjąć już dziś. „ESG to nie abstrakcyjne hasło. To codzienna praktyka opartej na wartościach organizacji” – podsumowała.
Koszt czy inwestycja?
Wbrew powszechnemu przekonaniu, pieniądze przestają być głównym ograniczeniem dla działań zrównoważonych. Z badania wynika, że kwestie finansowe zeszły na dalszy plan. Dla Karoliny Adamskiej-Woźniak to jeden z najbardziej budujących wyników: „ESG nie jest już postrzegane jako koszt, lecz jako decyzja strategiczna”.
Z drugiej strony, jak zauważył Bolesław Rok, pojawia się luka komunikacyjna między zarządami a pracownikami. Coraz częściej to decyzje menedżerów, a nie realne bariery finansowe, blokują rozwój inicjatyw. Oznacza to, że firmy potrzebują nie tyle więcej środków, co większej spójności i zaufania wewnątrz struktur.
Regulacje jako katalizator
Wielu ekspertów przyznaje, że gdyby nie regulacje unijne, jak dyrektywa CSRD, zainteresowanie tematyką ESG nie wzrosłoby tak szybko. Jak zauważył prof. Rok, regulacje są potrzebne, nawet jeśli bywają postrzegane jako wymóg, a nie wartość. „To dobry początek – punkt, w którym firmy muszą zrobić pierwszy krok. A z czasem mogą zacząć robić to z przekonania, nie z obowiązku”.
Iga Pazio dodała, że obecnie 16% firm prowadzi działania niezależnie od regulacji. „To niewielki, ale bardzo ważny wskaźnik, bo pokazuje, że część organizacji traktuje zrównoważony rozwój jako element kultury, nie tylko wymóg zewnętrzny”.
Świadomość i przywództwo – brakujące ogniwa
Choć rośnie liczba planów i strategii, największym wyzwaniem pozostaje świadomość i zaangażowanie. Z danych wynika, że brak wiedzy i zainteresowania ESG to wciąż główne bariery wewnętrzne. Jak podkreśliła Karolina Orfali, nie można oczekiwać zaangażowania bez zrozumienia.
Edukacja ESG w wielu firmach dopiero raczkuje, a odpowiedzialność za nią często spada na działy HR. Karolina Adamska-Woźniak wskazała w tym kontekście inicjatywę Chapter Zero Poland, prowadzoną przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu – program edukacyjny dla zarządów i rad nadzorczych. „Liderzy również potrzebują przestrzeni do nauki. Czasem po prostu nie mają komu przyznać, że nie wiedzą”.
Inkluzywność i równość – stabilizacja bez postępu
W obszarze DEI widać stabilizację, ale nie znaczący postęp. Większość organizacji wdrożyła podstawowe rozwiązania, jak procesy rekrutacyjne wolne od uprzedzeń, lecz tylko połowa aktywnie promuje równe wynagrodzenia. Eksperci ocenili to jako „zatrzymanie się w pół kroku”. Zdaniem uczestników panelu, włączenie i różnorodność nie powinny być osobnym projektem, lecz częścią strategii biznesowej. W przeciwnym razie firmy pozostają na poziomie deklaracji, zamiast przekładać wartości na konkretne działania.
Benefity i wellbeing – rola kultury troski
Wyniki dotyczące benefitów pokazują, że po okresie boomu na świadczenia wellbeingowe wiele organizacji ograniczyło ofertę. Wyjątkiem jest rosnące znaczenie wsparcia psychologicznego, bowiem 38% firm oferuje działania w tym zakresie.
Eksperci ocenili jednak ten wynik jako niewystarczający. Karolina Orfali zwróciła uwagę, że zdrowie psychiczne powinno być traktowane jako fundament, nie luksus: „Nie trzeba od razu tworzyć programów na dużą skalę. Wystarczy webinar, rozmowa, otwartość”. Prof. Rok dodał, że problem pogarszającego się dobrostanu pracowników w Polsce ma wymiar społeczny – jego ignorowanie może w przyszłości kosztować firmy więcej niż inwestycja w prewencję.
Pokolenie „kanapki” i wyzwanie elastyczności
Jednym z mniej oczywistych, ale znaczących wniosków badania jest spadek wsparcia dla pracowników łączących obowiązki zawodowe z opieką nad dziećmi i seniorami. Zdaniem ekspertów to sygnał alarmowy. „Będziemy coraz częściej doświadczać tzw. pokolenia kanapki, czyli osób, które jednocześnie opiekują się dwiema generacjami. Firmy, które dostrzegą tę potrzebę, zyskają lojalność i zaufanie pracowników” – zauważyła Orfali. To również nowy wymiar odpowiedzialności społecznej, który zadecyduje o jakości miejsc pracy przyszłości.
Ekologia – z obowiązku w przewagę
Firmy coraz częściej łączą działania środowiskowe z efektywnością operacyjną. Na znaczeniu zyskuje współpraca z dostawcami prowadzącymi udokumentowane działania ekologiczne, a redukcja zużycia energii i zasobów stała się normą. Eksperci zgodzili się, że kwestie ekologiczne to najlepszy punkt wyjścia dla firm, które dopiero zaczynają swoją drogę ESG, a zrównoważony rozwój nie zawsze zaczyna się od strategii – czasem od prostego pytania: jak działać efektywniej i oszczędniej?
Technologia w służbie ESG
Wzrost znaczenia automatyzacji i digitalizacji procesów HR pokazuje, że technologia staje się ważnym sprzymierzeńcem w budowaniu organizacji zrównoważonych. Rozwiązania wspierające kadry, płace czy rozwój pracowników pojawiają się w coraz większej liczbie firm. Zaskakuje jednak dopiero trzecia pozycja systemów rekrutacyjnych (ATS), które mogłyby wspierać transparentność i równość procesów. Eksperci uznali to za dowód, że cyfrowa transformacja HR w Polsce ma charakter fragmentaryczny – rozwija się tam, gdzie widać szybki zwrot z inwestycji.
Kultura, nie projekt
Podsumowując debatę, eksperci byli zgodni: ESG w polskich firmach staje się procesem – długotrwałym, wymagającym i opartym na konsekwencji. Widać pierwsze realne zmiany: coraz więcej planów, edukacji i rosnące zrozumienie, że zrównoważony rozwój nie kończy się na raportach. Jak zauważyła Iga Pazio, kluczem jest przejście „od muszę do chcę”.
„Nie chodzi o to, by wdrażać ESG, bo trzeba – ale dlatego, że widzimy w tym wartość. Wtedy staje się ono częścią kultury organizacyjnej, a nie projektem z datą końcową”.
Pobierz szczegółowy raport z 2. edycji badania „Czy firmy w Polsce dbają o zrównoważony rozwój” i sprawdź puls działań ESG w organizacjach w 2025 roku.
