Odprawa po zwolnieniu z pracy – najważniejsze informacje
Zwolnienie z pracy jest bardzo trudnym wydarzeniem, jednak warto wiedzieć, że po takiej decyzji można ubiegać się o wypłatę konkretnych środków. Mowa tu o odprawie, która przysługuje pracownikowi w określonej sytuacji. Jak dokładnie wygląda ta kwestia? Kto może starać się o odprawę?
Czym jest odprawa po zwolnieniu z pracy? Definicja i podstawowe informacje
Na wstępie musimy zaznaczyć, że kodeks pracy nie przewiduje czegoś takiego, jak odprawa pieniężna dla pracownika zwalnianego. Uwzględnione są natomiast odprawy rentowo-emerytalne i pośmiertne. O odprawach związanych ze zwolnieniami mówi ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Jest to ustawa z marca 2003 roku.
Chcesz wiedzieć, jak przebiega proces rekrutacji oraz, czym charakteryzują się rekrutacje stałe? Skorzystaj z usług LeasingTeam i dowiedz się wszystkich najważniejszych informacji.
Czy odprawa jest opodatkowana? Kluczowe informacje
Podatki to temat bardzo ważny temat. Nic dziwnego, że pracownicy otrzymujący odprawę z tytułu rozwiązania stosunku pracy zastanawiają się, czy świadczenie to musi być opodatkowane. Odpowiedź brzmi: tak, musi być i należy je opodatkować podatkiem dochodowym PIT.
Istnieją pewne rozbieżności, które mogłyby sugerować, że nie ma takiego przymusu, jednakże ustawa z 13 marca 2003 roku określa to jasno. W sytuacji, gdy do zwolnienia dochodzi z przyczyn niedotyczących pracowników – tego typu świadczenie jest niezwolnione z podatku.
3-miesięczna odprawa pieniężna – termin oraz wysokość
Na wysokość odprawy wpływa staż pracy oraz wysokość wynagrodzenia, które pracownik otrzymywał przed zwolnieniem. Pracownik, który otrzymał do swoich rąk wypowiedzenie o pracę lub zakończył współpracę za porozumieniem stron w związku ze zwolnieniami grupowymi, musi otrzymać swoją odprawę według zasad określonych w ustawie.
Na jaką odprawę pieniężną można liczyć? Ustawa mówi o jedno, dwu, lub trzymiesięcznym wynagrodzeniu w zależności od stażu pracy w firmie. Pamiętaj, że cały czas mówimy o sytuacji, w której umowa została rozwiązana z przyczyn niedotyczących pracowników. W tym przypadku pracodawca powinien wypłacić odprawę najpóźniej z ostatnim dniem pracy (według umowy) i wewnętrznymi zasadami wypłat dla pracowników.
Po upływie tego terminu pracownik może domagać się odsetek za opóźnienie wraz z pozostałą kwotą, oczywiście, jeżeli będzie dochodzić swoich praw przed Sądem Pracy.
Jeżeli pracodawca odmawia zapłaty, pracownik ma prawo wystosować odpowiednie pismo, które będzie przedsądowym wezwaniem do zapłaty. Gdy takie pismo nie pomoże, wówczas warto rozwiązać tę sytuację na drodze sądowej.
Czy pracodawca może ustalić własne warunki wypłaty odpraw?
Oczywiście, pracodawca może na podstawie wewnętrznych przepisów praca pracy ustalić dla pracowników korzystniejsze warunki odpraw. Słowo korzystniejsze jest tu bardzo ważne. Jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 osób, również może ustalić wewnętrzne przepisy w firmie zgodnie, z którymi pracownicy będą mogli otrzymać odprawę z tytułu rozwiązania umowy o pracę.
Dodatkowo w umowach o pracę pracodawcy mogą uwzględnić dodatkowe kwestie związane z odprawą, czyli przysłowiowe dodatki. Pozwala na to orzecznictwo Sądu Najwyższego. Dlatego też wypłata dodatkowych pieniędzy zagwarantowanych przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracowników jest dopuszczalna przez prawo. Nie narusza też ustawy o zwolnieniach grupowych oraz Kodeksu Pracy.
Czy pracownikowi należy się odprawa, gdy zwolni się sam?
Jest to ciekawy przykład i warto mu się przyjrzeć bliżej. Zwolnienia najczęściej dokonuje pracodawca, ale są też sytuacje, w których to pracownik decyduje się odejść z aktualnego miejsca pracy. Czy takiej osobie przysługuje odprawa pieniężna? I tak i nie. W sytuacji, gdy pracownik rezygnuje z pracy i nie ma to związku z naruszeniami po stronie pracodawcy, odprawa pieniężna się mu nie należy.
Jeżeli dochodzi do sytuacji, w której pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia na czas, wówczas mówimy o ciężkim naruszenie podstawowych obowiązków. W związku z tym może to być wyłączny powód rozwiązania umowy o pracę, a jak widzimy, wynika on z rezygnacji z pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. Zatem odprawa powinna zostać wypłacona.
Jak uzyskać odprawę przy zakończeniu współpracy za porozumieniem stron?
W takiej sytuacji ważny jest moment podpisywania porozumienia. Kluczowe jest, aby w porozumieniu uwzględnić, że wynika ono z propozycji złożonej przez pracodawcę, a nie pracownika. Warto też, aby zawarta była informacja, że obie strony bezspornie uznają prawo do zapłaty odprawy. Dobrze jest też umieścić jej dokładny termin.
Pomocne w tej sytuacji może się okazać zatrudnienie adwokata, który wynegocjuje za pracownika dogodne warunki. Nie da się ukryć, że pracodawca niechętnie będzie chciał umieszczać takie zapisy.
Odprawa pieniężna przy zwolnieniu bez wypowiedzenia umowy o pracę
Pracodawca zatrudniający pracowników może próbować uniknąć wypłaty odprawy, podając, że do zwolnienia dochodzi z przyczyn wynikających po stronie pracownika. Często zdarza się, że jest to niezgodne z prawdą, a umowa rozwiązywana jest w trybie dyscyplinarnym. Co w takiej sytuacji?
Po pierwsze, pracownik musi udowodnić podczas procesu sądowego, że przyczyna wskazana przez pracodawcę była fałszywa. Po drugie, musi wykazać, że zwolnienie wynikło z przyczyn niedotyczących pracownika. Tylko i wyłącznie wtedy pracownik może domagać się wypłaty odprawy. Oczywiście po uprzednim wyroku Sądy Pracy.
Po decyzji wysokość odprawy pieniężnej może zostać powiększona o odpowiednie odszkodowanie, a łączna kwota tych świadczeń może opiewać na nawet 6-miesięcznych wynagrodzeń.
Jeżeli pracownik został słusznie zwolniony bez wypowiedzenia, to oczywiście nie dostanie odprawy. Nie polecamy również rościć prawo do odprawy w sytuacji, gdy wina leży po waszej stronie. Jesteście wówczas na straconej pozycji.
Czym jest zwolnienie grupowe?
Czas na kilka słów o zwolnieniach grupowych. Pamiętajcie, że nie każde zwolnienie większej liczby pracowników musi być zwolnieniem grupowym. Takie zwolnienie musi spełniać kilka warunków.
- Pracodawca musi zatrudniać co najmniej 20 pracowników. Jeżeli jest ich mniej, nie ma mowy o zwolnieniu grupowym.
- Zwolnienie grupowe musi obejmować co najmniej 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników, 10% pracowników, gdy zatrudnia co najmniej 100 i mniej niż 300, 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej.
- Pracownicy muszą zostać zwolnieni w okresie nieprzekraczającym 30 dni.
- Rozwiązanie umowy musi nastąpić z przyczyn niedotyczących pracowników i może odbyć się na zasadzie wypowiedzenia umowy ze strony pracodawcy lub za porozumieniem stron. Jednak, aby pracownicy byli określeni jako grupa, musi być ich co najmniej 5.
Kiedy przysługuje odprawa?
To, kiedy przysługuje odprawa, jest ściśle regulowane przez prawo. Przede wszystkim zwolnienie nie może nastąpić z winy pracownika. Jego powód powinien być całkowicie niezależny od jego pracy. Przepisy dotyczące odprawy można zastosować w zakładach, w których zatrudnione jest co najmniej 20 osób. Rozwiązanie stosunku pracy na podstawie wypowiedzenia musi wówczas dotyczyć zwolnienia grupowego.
Warto jednak pamiętać, że o zwolnieniu grupowym można mówić tylko wtedy, kiedy stosunek pracy zostanie rozwiązany z określoną liczbą osób. Wszystko zależy od wielkości firmy. Czasem istnieje jednak możliwość ubiegania się o odprawę również w sytuacji, gdy zwolnienie dotyczy jednego pracownika. Ma to miejsce wtedy, kiedy w firmie pracuje mniej niż 20 osób, ale zwolnienie miało miejsce wyłącznie z winy pracodawcy. Jeśli zostały spełnione niezbędne warunki, pracownicy mogą ubiegać się o wypłacenie świadczenia.
Najczęściej o odprawę można starać się wtedy, gdy zwolnienie ma związek z:
- likwidacją poszczególnych stanowisk,
- ogłoszeniem upadłości,
- niekorzystną sytuacją finansową firmy.
Istnieje również opcja skorzystania z odprawy także w sytuacji, gdy pracodawca wypowiedział dotychczasowe warunki pracy i zaproponował nowe. Gdy pracownik nie zgodzi się na takie rozwiązanie, może wnioskować o wypłacenie świadczenia.
Nie wszyscy wiedzą, że mają możliwość ubiegania się o odprawę. Pracodawcy nie informują o takiej opcji, czekając, aż pracownik sam się o nią upomni. Z tego powodu dobrym pomysłem jest korzystanie z pomocy specjalistów i upewnienie się, że w danej sytuacji przysługuje Ci świadczenie. Warto także zapoznać się z informacjami dla pracowników w naszej Strefie Pracownika.
Kiedy nie należy się odprawa przy zwolnieniu?
Warto również wiedzieć, kiedy nie należy się odprawa przy zwolnieniu. Są to przede wszystkim sytuacje, w których stosunek pracy zostanie przerwany ze względu na zaniedbania pracownika. Odprawy nie da się uzyskać także wtedy, gdy umowa po prostu wygaśnie zgodnie z określonym terminem zapisanym w dokumencie. Jeśli nie zostanie ona przedłużona, pracownik nie może liczyć na wypłatę świadczenia.
Należy również wiedzieć, że odprawa należy się jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (zarówno w wersji na czas określony, jak i nieokreślony). Oznacza to, że osoby pracujące w oparciu o inne dokumenty nie mogą wnioskować o wypłacenie pieniędzy.
Odprawa dla pracownika
W przypadku zatrudnienia tymczasowego również może dojść do sytuacji, jaką jest zwolnienie z pracy. Odprawaw takich przypadkach nie może zostać przyznana pracownikowi. Ma to związek z ustawą, dlatego wówczas osoba, która straciła pracę, jest pozbawiona możliwości uzyskania dodatkowych pieniędzy. Praca tymczasowa to specyficzny rodzaj zatrudnienia, dlatego w jej przypadku szczegóły wypłacania świadczeń różnią się od sytuacji, w której dana osoba działa w oparciu o umowę o pracę.
Ile wynosi odprawa dla pracownika?
Odprawa przy zwolnieniu z pracy to świadczenie, którego wartość nie została z góry ustalona. Wszystko zależy bowiem od stażu zatrudnienia u konkretnego pracodawcy. W sytuacji, kiedy dana osoba pracowała we wskazanym miejscu krócej niż dwa lata odprawa zwykle przyjmuje wartość miesięcznego wynagrodzenia. W okresie od dwóch do ośmiu lat jest to dwukrotność tej sumy. Jeśli jednak pracownik był zatrudniony dłużej niż 8 lat, może wnioskować o wypłacenie pieniędzy wartych trzymiesięczne wynagrodzenie.
Istnieją jednak limity narzucone przez obowiązującą ustawę. Mówią one o granicznej wartości odprawy. Nie powinna ona przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że niektóre osoby nie będą mogły skorzystać z trzymiesięcznego wynagrodzenia ze względu na fakt, że suma wypłat przekracza wskazaną wartość. Wówczas pracownik otrzyma jedynie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia, zakładając, że przepracował w firmie określoną ilość czasu.
Prawo zmienia się jednak dynamicznie, dlatego w 2020 roku został wprowadzony przepis stworzony z myślą o pandemii. Zgodnie z jego brzmieniem odprawa dla pracownika może zostać zmniejszona do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia w sytuacji, gdy do zwolnienia doszło w związku z koronawirusem, a zależność ta zostanie udowodniona.
Kiedy można starać się o wypłacenie odprawy?
Odprawa za zwolnienie z pracy to świadczenie, które można uzyskać bezpośrednio po otrzymaniu wypowiedzenia. Niektóre osoby zapominają jednak o wnioskowaniu o wypłatę pieniędzy lub nie wiedzą, że mają do tego prawo. Na szczęście odprawa jest dostępna przez 3 lata od ustania stosunku pracy. Jeśli pracownik nie przekroczy tego terminu, może spodziewać się uzyskania świadczenia wyliczanego na podstawie przedstawionych zasad. Po 3 latach sprawa się przedawnia i nie ma już opcji wypłacenia odprawy.
Doświadczony analityk rynku pracy, specjalizuje się w badaniach nad trendami zatrudnienia i zmianami w strukturze zawodowej. Jego artykuły, publikowane w renomowanych czasopismach branżowych, pomagają czytelnikom zrozumieć dynamikę rynku pracy.
