
Uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców.
Od 19 marca 2025 roku rodzice noworodków urodzonych przedwcześnie oraz dzieci hospitalizowanych w pierwszych tygodniach życia uzyskają możliwość skorzystania z nowego świadczenia – uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat wprowadzonych zmian, wynikających z ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1871).
Na czym polega uzupełniający urlop macierzyński?
W sytuacji, gdy noworodek wymaga hospitalizacji zaraz po porodzie, rodzice będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, o ile zostaną spełnione odpowiednie warunki dotyczące między innymi tygodnia ciąży, w którym dziecko się urodziło, jego wagi urodzeniowej czy długości pobytu w szpitalu. W zależności od konkretnych kryteriów czas ten może wynosić nawet do 15 tygodni lub – w innych przypadkach – do 8 tygodni. Co ważne, nowy urlop będzie można wykorzystać bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego, a pracodawca będzie miał obowiązek uwzględnić wniosek o jego udzielenie.
Warunki przyznania uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Zgodnie z art. 180 § 2 Kodeksu pracy, uzupełniający urlop macierzyński przysługuje w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, jednak nie dłużej niż do określonej granicy:
- Dziecko urodzone przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g - prawo do dodatkowego tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień hospitalizacji, do upływu 15. tygodnia po porodzie.
- Dziecko urodzone po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, z masą urodzeniową powyżej 1000 g - prawo do dodatkowego tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień hospitalizacji, do upływu 8. tygodnia po porodzie.
- Dziecko urodzone po ukończeniu 37. tygodnia ciąży, wymagające pobytu w szpitalu - prawo do dodatkowego tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień hospitalizacji w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu trwa co najmniej 2 kolejne dni, a pierwszy z nich przypada między 5. a 28. dniem życia dziecka.
Gdy rodzi się więcej niż jedno dziecko
W przypadku narodzin wieloraczków (dwójka i więcej dzieci podczas jednego porodu) przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu bierze się pod uwagę:
- masę urodzeniową dziecka o najniższej wadze,
- najdłuższy okres hospitalizacji wśród wszystkich dzieci.
Zasady udzielania dodatkowego urlopu i dokumenty niezbędne do wniosku
Uzupełniający urlop macierzyński jest przyznawany wyłącznie jednorazowo, co w praktyce oznacza, że rodzic może skorzystać z niego tylko w jednym, ciągłym okresie. Aby otrzymać ten dodatkowy czas na opiekę nad dzieckiem, konieczne jest złożenie wniosku najpóźniej na 21 dni przed planowanym zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego. Warto mieć na uwadze, że jeżeli pracownik nie zdecyduje się na skorzystanie z tego urlopu bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, nie będzie miał możliwości wykorzystania go w późniejszym terminie.
Do wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego należy dołączyć:
- Zaświadczenie ze szpitala, w którym dziecko przebywało, zawierające: informację o okresie pobytu dziecka w szpitalu, tydzień ciąży, w którym dziecko się urodziło, masę urodzeniową dziecka.
- Dokumenty określone w rozporządzeniu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 r. (Dz.U. poz. 937) w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.
- Informację o terminie zakończenia urlopu macierzyńskiego.
Warto zaznaczyć, że z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mogą skorzystać nie tylko rodzice biologiczni. Prawo do tego świadczenia przysługuje również pracownikom, którzy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem zawodowej rodziny zastępczej) oraz osobom, które wystąpiły do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka. Istotne jest jednak, by hospitalizacja miała miejsce już po formalnym przyjęciu dziecka na wychowanie.
Dodatkowo z nowego rozwiązania mogą skorzystać także osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy są w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego (lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego), nabyły to prawo przed 19 marca 2025 roku i spełniają wszystkie wymogi ustawowe, w tym dotyczące hospitalizacji dziecka. W takiej sytuacji możliwe będzie skorzystanie z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego już od dnia wejścia w życie przepisów, pod warunkiem że nastąpi to bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Standardowy urlop macierzyński – przypomnienie
Zgodnie z art. 180 § 1 Kodeksu pracy, podstawowy urlop macierzyński przysługuje w wymiarze:
- 20 tygodni – przy urodzeniu jednego dziecka,
- 31 tygodni – przy urodzeniu dwojga dzieci,
- 33 tygodni – przy urodzeniu trojga dzieci,
- 35 tygodni – przy urodzeniu czworga dzieci,
- 37 tygodni – przy urodzeniu pięciorga i więcej dzieci.
Dopiero po wykorzystaniu ww. urlopów, rodzic może wnioskować o uzupełniający urlop macierzyński, jeżeli spełnia określone w przepisach warunki związane z hospitalizacją dziecka.
Ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy
Pracownica lub pracownik-ojciec wychowujący dziecko podlegają szczególnej ochronie w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego oraz jego uzupełnienia. Oznacza to, że od dnia złożenia wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy,
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy (za wyjątkiem sytuacji uzasadniających rozwiązanie umowy z winy pracownika, za zgodą zakładowej organizacji związkowej).
Co ważne, jeśli pracownik złoży wniosek o uzupełniający urlop macierzyński wcześniej niż 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego, ochrona zacznie obowiązywać 21 dni przed planowanym rozpoczęciem uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Zasiłek macierzyński i powrót do pracy
Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Po zakończeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracodawca zobowiązany jest do dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym lub innym, nie mniej korzystnym.
Kogo jeszcze dotyczą zmiany?
Ustawą nowelizującą Kodeks pracy wprowadzono szereg zmian dostosowawczych w innych aktach prawnych, m.in. w:
- ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2024 r. poz. 986),
- ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1690),
- ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2024 r. poz. 61),
- ustawie z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1110),
- ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2024 r. poz. 475, 742, 858, 863, 1089 i 1572),
- ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2780).
Podsumowanie
Nowe przepisy dotyczące uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zapewniają rodzicom wcześniaków i dzieci hospitalizowanych w pierwszych tygodniach życia dodatkowe wsparcie oraz ochronę prawną. Warunkiem skorzystania z tych uprawnień jest bezpośrednie przejście na uzupełniający urlop macierzyński po zakończeniu podstawowego urlopu oraz złożenie wniosku na co najmniej 21 dni przed jego planowanym zakończeniem.
Jeżeli potrzebują Państwo dodatkowych informacji na temat organizacji pracy, uprawnień pracowniczych czy procesów kadrowo-płacowych, zapraszamy do kontaktu z LeasingTeam Group – chętnie pomożemy dostosować Państwa organizację do nowych przepisów.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1871).
- Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. w dniu 19 marca 2025 r.