Pracownik na zastępstwo – co warto wiedzieć?
Praca na zastępstwo jest w Polsce zjawiskiem bardziej powszechnym, niż mogłoby się wydawać. W wielu przedsiębiorstwach liczba etatów jest raczej stała, a zajmują je pracownicy długo związani z firmą. Zdarzają się sytuacje, w których jeden z nich przez pewien czas nie może wykonywać swoich obowiązków. W perspektywie krótkoterminowej mogą je przejąć inni pracownicy, ale gdy nieobecność przeciąga się miesiącami, a nawet latami, należy skorzystać z permanentnego rozwiązania.
Jest nim pracownik na zastępstwo. Taką formę zatrudnienia przewiduje między innymi Kodeks pracy, chociaż w praktyce praca na zastępstwo może odbywać się na rozmaitych zasadach. Poza umową o pracę w grę wchodzą także inne formy zatrudnienia, w tym umowy cywilnoprawne. Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest pracownik na zastępstwo udostępniany przez agencję pracy tymczasowej w ramach leasingu pracowniczego. Wbrew pozorom wsparcie agencji nie dotyczy jedynie pracy sezonowej i stanowisk niższego szczebla. Co warto wiedzieć o pracy na zastępstwo?
Praca na zastępstwo – dość powszechne zjawisko
Praca na zastępstwo to forma zatrudnienia pracownika, która cieszy się bardzo dużą popularnością. Zarówno wśród firm, jak i tych, którzy poszukują pracy. Praca ta odbywa się w celu zastępstwa nieobecnego pracownika zatrudnionego na etat. Co ważniejsze niesie za sobą mnóstwo plusów. Łączy między innymi elastyczność, różnorodność zadań i możliwość rozwoju zawodowego, który jest spowodowany relatywnie szybkim dostępem do zatrudnienia.
Pracownik na zastępstwo przydaje się w rozmaitych sytuacjach. Najbardziej klasyczną jest oczywiście urlop macierzyński osoby zatrudnionej na umowę o pracę, która z oczywistych względów nie może pełnić swoich obowiązków i wymagane jest zastępstwo.
Jednak istnieje więcej powodów, dla których cenieni specjaliści, których pracodawca pragnie zatrzymać przy sobie na dłużej, przez pewien czas znajdują się poza przedsiębiorstwem. Należą do nich między innymi przewlekłe choroby czy rekonwalescencja po wypadkach. Zdarza się, że sytuacja rodzinna bądź życiowe plany zmuszają pracownika do czasowej rezygnacji z etatu. Niektórzy cierpią też na wypalenie zawodowe i potrzebują dłuższej przerwy, którą przeznaczają na podróże i inne formy resetu. Cześć pracodawców doceniając zasługi swoich pracowników potrafi pójść im w takiej sytuacji na rękę.
Pracownik na zastępstwo – możliwość zatrudnienia na podstawie umowy na zastępstwo
Typowym rozwiązaniem, na mocy którego w przedsiębiorstwie pojawia się pracownik na zastępstwo jest umowa pracy na zastępstwo. Taka forma zatrudnienia jest przewidziana w Kodeksie pracy i w praktyce niewiele się różni od pozostałych umów o pracę. Ma charakter tymczasowy, a więc jest podpisywana na czas określony. Nowo zatrudniona osoba nie musi przejmować wszystkich obowiązków dotychczasowego pracownika, ale jej zakres obowiązków nie powinien być także powiększony. Pracodawca ponosi z tytułu tej umowy dokładnie takie same koszty, jak w przypadku standardowej umowy o pracę. Identyczne są również obowiązki obu stron. Umowa na zastępstwo może zostać rozwiązana, gdy zgodnie ze swoją treścią wygaśnie, a więc ustanie stosunek pracy, albo z dniem powrotu etatowego pracownika. Ważna różnica polega na tym, że pracownik na zastępstwo nie jest chroniony ze względu na ciążę, a w jej trakcie umowa z ciężarną pracownicą może zostać rozwiązana na wspomnianych wcześniej zasadach.
Pracownik na zastępstwo – dopuszczalne inne formy zatrudnienia
Pracownik na zastępstwo na podstawie umowy o pracę nie stanowi szczególnego ryzyka z punktu widzenia pracodawcy. Z drugiej strony pracodawca ponosi z tego tytułu koszty. Jeśli pracownik na zastępstwo z różnych powodów nie może wykonywać pełnego zakresu obowiązków zastępowanej osoby, na przykład ze względu na brak doświadczenia lub niedostateczne kwalifikacje, sytuacja jest dla pracodawcy niekorzystna. Jednak kwestię zastępstwa można rozwiązać w inny sposób, na przykład poprzez umowę cywilnoprawną, najczęściej umowę zlecenie. Formalnie nie ma ona w związku z nieobecnością etatowego pracownika, ale stanowi narzędzie, by choć częściowo wypełnić lukę po zatrudnianej dotychczas osobie.
Równie popularnym rozwiązaniem jest zatrudnienie na umowę o dzieło. W przypadku umowy o dzieło mówimy o konkretnym projekcie lub raporcie, który musi wykonać zleceniobiorca. Zawarcie umowy o dzieło ogranicza koszty i trwa do momentu wykonania określonego w umowie dzieła. Nie mniej popularną formą jest freelancing. Zastępowany pracownik to często freelancer, który jest niezależnym wykonawcą, mogącym dostarczyć określony projekt bądź świadczyć usługę w ramach zlecenia lub współpracy b2b.
Nie możemy zapomnieć również o umowie o pracę na czas określony. Jest to najbardziej klasyczna forma zatrudnienia na zastępstwo, która jest zawierana wyłącznie na czas nieobecności pracownika i kończy się z dniem powrotu zastępowanego pracownika. Umowa o pracę na czas określony nie może trwać dłużej niż 33 miesiące. Po tym czasie automatycznie przekształca się w umowę o pracę na czas nieokreślony.
Umowa na zastępstwo, czy warto?
Dla pracodawcy zastępstwo za pomocą umowy na czas określony wiąże się z wieloma aspektami, które musi poważnie rozważyć przed podjęciem decyzji o zatrudnieniu. Oto kilka zalet takiego rozwiązania:
- Ciągłość pracy – Umowa na zastępstwo umożliwia zachowanie ciągłości w pracy, poprzez płynne przekazywanie obowiązków. Jest to ważne, zwłaszcza gdy w grę wchodzi długotrwała nieobecność pracownika.
- Brak problemu związanego z brakami kadrowymi – jeżeli kluczowy pracownik skorzysta z dłuższego wymiar urlopu wypoczynkowego lub urlopu macierzyńskiego, zatrudnienie na zastępstwo zapobiega przestojom w firmie. W szczególnych przypadkach warto skorzystać z usług agencji pracy, która prędko znajdzie zastępstwo i poda termin rozpoczęcia współpracy.
- Elastyczność – umowy na czas określony są bardzo elastyczne. Mogą być zawierane tak samo szybko, jak rozwiązywane, co powoduje, że okres wypowiedzenia umowy nie jest tak długi. Oczywiście występuje wymóg zachowania okresu wypowiedzenia, lecz jego dolne widełki to 2 tygodnie – przy zatrudnieniu krócej niż 6 miesięcy i 3 miesiące – gdy zatrudnienie wynosi co najmniej 3 lata.
- Korzystanie wyłącznie z najlepszych specjalistów – zatrudniając pracowników na zastępstwo, można korzystać z wiedzy i doświadczenia najlepszych specjalistów z branży, którzy mogą wnieść do przedsiębiorstwa świeże pomysły i nowatorskie rozwiązania. Agencja pracy tymczasowej zapewnia dostęp do świetnie wykwalifikowanych kadr.
- Możliwość testowania pracowników – umowa na zastępstwo daje również możliwość oceny umiejętności nowego pracownika oraz tego, czy ten dobrze odnajduje się w zespole. W sytuacji, gdy nowa osoba wywiązuje się z obowiązków i wykazuje dużą motywację, może być zatrudniona na stałe.
Czy istnieją wady umowy na zastępstwo? Oczywiście, ale jest ich znacznie mniej aniżeli zalet. Pracownik zastępowany ma więcej praw pracowniczych, niż osoba zatrudniona na zastępstwo. Nowa osoba może potrzebować czasu na adaptację w nowym miejscu pracy, co może być trochę uporczywe. Może wystąpić także potrzeba szkoleń, która będzie nieunikniona w przypadku bardziej skomplikowanych ról, które będzie musiała wykonywać nowo zatrudniona osoba.
W niektórych sytuacjach zatrudnienie na zastępstwo może oznaczać wyższe koszty – jeżeli pracownik będzie miał duże oczekiwania co do wysokości wynagrodzenia. Zagrożeniem jest też ryzyko rotacji, co w dłuższej perspektywie może źle wpływać na zespół.
Pracownik na zastępstwo z agencji pracy tymczasowej
Obecnie pracodawcy szukający osoby na zastępstwo chętnie decydują się na jeszcze jedno rozwiązanie. Jest nią skorzystanie ze wsparcia agencji pracy tymczasowej. Agencje niesłusznie kojarzą się wyłącznie z rekrutacją pracowników sezonowych niższego szczebla. Agencja dysponuje bazą pracowników o różnych kwalifikacjach, dlatego może stanowić cenne wsparcie także w przypadku zastępstwa. W dodatku takie rozwiązanie ma szereg korzyści dla pracodawcy.
Warto również podkreślić, że agencja pracy odgrywa bardzo istotną rolę w procesie przyjęcia do pracy zastępowanego pracownika. To pracodawca zgłasza zapotrzebowanie na pracownika tymczasowego, a agencja pracy stara się odpowiadać na tę potrzebę, znajdując odpowiednie osoby, które będą mogły spełnić wymagania tymczasowego pracodawcy.
Jak skutecznie wprowadzić pracownika na zastępstwo do zespołu?
Wprowadzenie pracownika na zastępstwo do nowego zespołu to kluczowy proces w całym przedsięwzięciu. Dobry onboarding wpływa pozytywnie na efektywność pracy oraz integrację wewnątrz zespołu. Jak więc przygotować się na wdrożenie nowego pracownika? Oto kilka wskazówek:
- Przygotuj całą niezbędną dokumentację oraz opracuj szczegółowy plan onboardingowy (plan wdrożenia), wraz ze szczegółami na temat obowiązków, celów, harmonogramu szkoleń i spotkań.
- Poznaj pracownika z zespołem i przydziel mu tzw. mentora, który będzie go wspierał i pomoże w aklimatyzacji w nowym miejscu.
- Dokładnie wyjaśnij zakres obowiązków oraz oczekiwań. Przeprowadź też wszystkie odpowiednie szkolenia, które pozwolą zrozumieć nowemu pracownikowi procedury i procesy zachodzące w firmie.
- Regularnie komunikuj się z nową osobą, aby omawiać postępy i udzielać mu informacji zwrotnej (feedbacku) na temat jego pracy. Zachęcaj też nowych pracowników do częstego zadawania pytań.
- Monitoruj postępy pracy, oceniaj efektywność, ale nie zapominaj o wsparciu emocjonalnym i odpowiedniej motywacji. W pierwszej kolejności ustal cele, a następnie sprawdzaj, jakie postępy robi pracownik. Pamiętaj, aby mieć na uwadze, że nowy pracownik może pracować pod dużym stresem. Bądź otwarty na jego potrzeby i wspieraj go w trudnych momentach.
- Skuteczne wprowadzenie pracownika na zastępstwo do zespołu wymaga odpowiedniego przygotowania, transparentności w komunikacji oraz regularnej oceny postępów. Nie da się więc ukryć, że dobrze zorganizowany proces wdrożeniowy nie tylko ułatwi pracownikowi adaptację, ale również pozytywnie wpłynie na atmosferę w zespole oraz efektywność jego pracy.
Ograniczone koszty zatrudnienia i wygoda pracodawcy
Leasing pracowniczy, bo tak nazywa się usługa, jest bardzo wygodny z punktu widzenia pracodawcy poszukującego pracownika na zastępstwo. Po pierwsze, rekrutacja przebiega szybko i sprawnie. Jest prowadzona przez specjalistów, co ogranicza ryzyko, że zakończyła się zatrudnieniem nie odpowiedniej osoby. Agencja dysponuje własnymi kandydatami, dla których praca tymczasowa nie stanowi problemu, a więc mają wystarczająco wysoką motywację, Nawet jeśli wykonują swoje obowiązki w zastępstwie. Pracodawca redukuje ponadto koszty związane z zatrudnieniem. Obsługa kadrowo-płacowa zatrudnianego tymczasowo pracownika oraz inne formalności pozostają w gestii agencji. Jednocześnie wydatki są dla pracodawcy kosztem uzyskania przychodów. Właśnie dlatego leasing pracowniczy to usługa, którą zdecydowanie warto rozważyć poszukując odpowiedniego zastępstwa dla nieobecnego przez dłuższy czas pracownika.
Doświadczony analityk rynku pracy, specjalizuje się w badaniach nad trendami zatrudnienia i zmianami w strukturze zawodowej. Jego artykuły, publikowane w renomowanych czasopismach branżowych, pomagają czytelnikom zrozumieć dynamikę rynku pracy.
